پای صحبت های یک فوق تخصص غدد/آنچه باید در مورد دیابت بدانیم

دیابت بیماری خاموش و شایعی است که گریبان گیر بسیاری ازافراد جامعه است. کودک و نوجوان، بانوان باردار، افراد مسن ، کسانی  که سابقه خانوادگی دارندو افرادی که وزن بالایی دارند همگی در معرض خطرابتلا به این بیماری هستند.

این بیماری با هر مکانیسمی که افرادبه آن  مبتلا شده باشند؛ چه به جهت بارداری، چه ژنتیکی و ارثی  درمانش  مستلزم رعایت نکاتی است که بایدتحت نظر  پزشک متخصص صورت گیرد.

تشخیص زودهنگام  بیماری کلید درمان بهینه است، برای این کار نیاز به معاینات پزشکی منظم دارید تا این  بیماری در مرحله خاموش تشخیص دادهشود و از عوارض جدی آن پیشگیری شود.

در واقع دیابت یا بیماری قند یا Diabetes Mellitus یک اختلال سوخت وسازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولیدانسولین می‌شود و در نوع دو، مقاومت سلولهای بدن به انسولین وجود دارد کهدر نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولیدانسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکزکاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته و وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز دربدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب رادرگیر کند.

خانم دکتر اشرف علی مددی فوق تخصص غدد و متابولیسم همزمان با روزجهانی دیابت در یک گردهمایی که  به همت بیمارستان محب کوثر درفرهنگسرای شفق در تهران برگزار شد  اظهار کرد: با داشتن شیوه‌ی زندگی سالم می‌توان تا حدود زیادی از  موارد ابتلا به دیابت جلوگیری کرد.

وی با اشاره به اینکه شیوه زندگی شهری و عدم تحرک و زیاده روی درمصرف مواد غذایی پرکالری با ارزش کم غذائی از دلایل  بالا رفتن مبتلایان به  دیابت در سالهای اخیر است تاکید کرد:دیابت نخوردن نیست بلکه درست خوردن و رعایت خط قرمز هاست .

به گفته وی در این بیماری طبق نظر پزشک معالج مصرف دارو چه بصورت داروهای خوراکی و چه بصورت داروهای تزریقی کنترل کننده قند خون باشد در کنار رعایت استانداردهای رژیم غذائی فرد دیابتی اثر بهینه خود را اعمال خواهد کرد.

دکتر علی مددی در ادامه افزود : دیابت انواع مختلف دارد که مهمترین آنها دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲،  و دیابت حاملگی است . دیابت نوع اول که به انسولین وابسته است و در کودکان و نوجوانان دیده می شودو دیگری، دیابت نوع دوم که در افراد بزرگسال دیده می شود و معمولا به دلیل اختلال درعملکرد انسولین پدید میآید

در دیابت نوع ۱ ،تولید انسولین از پانكراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده ی انسولین، متوقف می ‌شود. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین كنند. به همین دلیل در گذشته به آن “دیابت وابسته به انسولین” نیز می گفتند.

در دیابت  نوع ۱  علت تخریب سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده مشخص دقیقا مشخص  نیست ولی دانشمندان فاکتورهای خود ایمنی وبعضی از ویروسها و عفونتها در بستر زمینه مساعد ژنتیک را در ابتلا به آن دخیل دانسته اند.

دیابت نوع ۲ نیز شایع ترین نوع دیابت می باشد و این بیماری مختص بزرگسالی است . در این بیماری بدن قادر به ساخت انسولین است اما بامیزان آن کافی نیست یا اینکه  بدن به انسولین پاسخ نمی دهد و در واقع مقاومت در برابر انسولین وجود دارد. در سالهای اخیر بدلیل بروز چاقی و کم تحرکی در نوجوانان و بالغین جوان هم نوع ۲ این بیماری مشاهده میشود.

عوامل خطر دردیابت ۲ نوع  ،سابقه خانوادگی دیابت-چاقی و اضافه وزن- سن بالای ۴۵ سال- بالا بودن چربی و فشار خون- بی تحرکی – سابقه دیابت بار داری – تولد نوزاد بیش از ۴ کیلو گرم و ……می باشد.

یاد آور می شود:دیابت حاملگی نیز  به دیابتی گفته می ‌شود كه برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود..در واقع در این شرایط نیزافزایش مقاومت بدن به انسولین و بالا رفتن قند خون وجود دارد که بعلت تاثیرهورمونهای جفت صورت میگیرد این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می ‌یابد. ۴۰ تا ۶۰ درصد خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی در طی ۱۰ سال آینده در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند.دیابت بارداری معمولا حدود هفته ۲۸-۲۴ بارداری بروز می کند.

دیابت دوران بارداری از این جنبه ها مهم است که خطرافزایش فشار خون در دوران  بارداری بزرگ شدن بیش از اندازه نوزاد مشکلات تنفسی برای نوزاد در هنگام زایمان،آسیب به نوزاد در هنگام زایمان را افزایش میدهد.

البته در بیشتر موارد پس از زایمان، دیابت بارداری بطور طبیعی برطرف میشوداما خطر ابتلاء مادر به دیابت بارداری در زایمان های بعد وجودداردومادر دارای سابقه ابتلاء به دیابت بارداری و نوزاد وی در معرض خطربیشتری برای ابتلاء به دیابت نوع ۲ در سال های آینده می باشند.

این فوق تخصص غدد  با اشاره به اینکه  دیابت، به سرعت  در تمام دنیا  درحال رشد است تصریح کرد:متاسفانه نیمی از مردم  از بیماری خود خبرندارند  و این در حالی است که در جهان از هر ۱۱ نفر ۱ نفر مبتلا به دیابت است واز هر ۲ فرد مبتلا به دیابت یک نفر از بیماری خود بی خبر است. باتلاشهایی که در طی سالهای اخیر در ایران جهت تشخیص به هنگام دیابت صورت گرفته تعداد بیماران دیابتی که دیابت آنها تشخیص داده نشده است به یک چهارم تقلیل یافته است.

به گفته وی شیوع دیابت در مناطق شهری از مناطق روستایی بیشتر است وبر اساس آمار های جهانی  پیش بینی می شود  در آینده تعداد زیادی  ازجمعیت کره زمین، در معرض این بیماری  باشند و این  یک هشدار بزرگ به آ ینده بشریت است .

براساس آمارهای رسمی  در سال ۲۰۱۵ ،۴۱۵ میلیون نفرمبتلا به این بیماری شدند  و انتظار می رود که این رقم تا سال ۲۰۴۰،به ۶۴۲ میلیون نفربرسد.

دکتر علی مددی دربخش دیگری از این نشست  به علائم بیماری دیابت پرداخت و گفت:یکی از علائم مهم دیابت، عدم وجود نشانه های شناخته شده دیابت در فرد می باشد، بنابراین انجام آزمایش قند خون برای آگاهی از وضعیت قند خون ضروری است.

علائم دیابت نوع یک را اغلب می توان در عرض چند روز یا چند هفته تشخیص داد چون علائم آن شدید هستند. این علائم عبارتند ازتکرر ادرار وافزایش حجم ادرار-خشکی دهان و تشنگی بیش از حد  احساس  خستگی کاهش وزن بدون دلیل تاری دید.

اما دیابت نوع ۲ به آهستگی ایجاد شده و علائم کمتری نیز ایجاد می کند. معمولا هنگام تشخیص دیابت نوع ۲، بطور متوسط ۵ سال از ابتلا به این بیماری می گذرد. در شروع، علائم شبیه دیابت نوع ۱ می باشد ولی چون به آهستگی ایجاد می شود معمولا توجه بیمار را به خود جلب نمی کند.سایرعلائم دیابت نوع ۲ عبارتند از: احساس سوزش و مور مور شدن در دستها وپاها• تاخیر در التیام زخمها و بریدگیها عفونتهای ادراری و..

وی در خصوص  تشخیص  دیابت با اندازه گیری قتد خون توضیحاتی راارائه کرد .

در صورتی که قند خون ناشتا ۱۲۶میلی گرم در دسی لیتر یا بیش تر باشد ویا-قند خون۲ ساعت  بعد از غذا : ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیش ترو/یاهموگلوبین ای وان سی: ۶/۵ درصد یا بیش تر  باشد تشخیص دیابت داده میشود. قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰میلی گرم در دسی لیتر و ۲ ساعت پس از غذا کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر طبیعی است و ارقام بین مقادیرفوق الذکر پیش دیابت محسوب میشود.

نکته پایانی که در این برنامه روی آن تاکید شد این بود که برای کنترل دیابت عوامل متعددی باید در نظر گرفته شود مصرف منظم دارو، تغییر شیوه زندگی به صورت افزایش فعالیت بدنی برنامه ریزی شده رعایت رژیم غذایی کنترلاسترسهای روانی کنترل فشار خون و چربی بالای خون مراجعه منظم به پزشک و عدم مصرف سیگار از عوامل مهم کنترل قند خون و جلوگیری ازعوارض میکرو و ماکرو واسکولار است.سارا فرزانه-