خط مشی ها و اولویت های نظام بانکی در چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران

مرور کارنامه بلند نظام بانکی ایران طی ۴۰ سال اخیر نشانگر این حقیقت است که این نظام در عرصه های مختلفی همچون گسترش زیرساخت های فنی بانکداری، رشد و توسعه بانکداری خصوصی، بانکداری تجاری، بانکداری اختصاصی، بانکداری تخصصی، بانکداری توسعه ای و بانکداری شرکتی، توسعه ابزارهای بانکداری الکترونیک، ارتقای سطح مشتری مداری و اخلاق بانکی، افزایش رقابت سازنده بین بانکی، تحقق زمینه های بانکداری یکپارچه، استفاده مؤثر از ابزارهای سیاست پولی، نظارت بر شبکه بانکی و همچنین توجه به تأمین مالی خرد در ایجاد کارآفرینی، تأمین مالی ساخت و نوسازی صنایع کشور و همچنین بخش های کشاورزی، معادن، بازرگانی، خدمات، صادرات، راه سازی و مسکن شهری و روستایی و اعطای تسهیلات ازدواج جوانان، پیشرفت های قابل ملاحظه ای نسبت به دوران پیش از انقلاب داشته است.

به گزارش روابط عمومی بانک ملی ایران به نقل از مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، از مهم ترین تحولات مثبت نظام پولی و بانکی کشور در این دوران، هجرت از بانکداری ربوی به سوی بانکداری اسلامی بوده است.

به گواه تاریخ، بانکداری اسلامی و به طور خاص ربازدایی از عملیات بانکداری ایران، نه تنها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که حتی قبل از آن نیز مورد تقاضا و دغدغه جامعه ایرانی بوده است. به عنوان نمونه می توان از شکل گیری صندوق های قرض الحسنه در دوران پیش از انقلاب یاد کرد که تلاشی در همین راستا بوده است. اما اوج تحولات در این زمینه به دوران پس از استقرار جمهوری اسلامی ایران و در فراز و نشیب های سال های ابتدایی انقلاب برمی گردد که ایده بانکداری بدون ربا با الهام از دیدگاه شهید بزرگوار محمد باقر صدر، بر پایه عقود شرعی فقه شیعه، در قالب تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا جامه عمل پوشید.

با تصویب این قانون بود که اراده نظام بر این استوار گردید که تمام بانک ها و موسسات مالی غیربانکی ملزم به رعایت اصول شرعی در ساختارها و فعالیت های خود باشند.

البته بانک مرکزی به عنوان بالاترین مقام نظام پولی و بانکی، در طی این سال ها همواره تلاش داشته است. به نحو مستمر از اقدامات و نوآوری های شبکه بانکی در جهت استقرار هر چه قوی تر نظام ارزشمند اقتصاد اسلامی حمایت کند.

 همچنین، راه اندازی بازار بین بانکی ریالی، مدیریت نقدینگی، انضباط پولی بانک ها در کوتاه مدت، سیاستگذاری در راستای اقتصاد مقاومتی، اصلاح و روزآمدسازی قوانین پولی کشور، هدایت منابع به سمت فعالیت های تولیدی و حمایت از اشتغال، ساماندهی بازار متشکل غیرپولی، توسعه مدل پیش بینی تورم، انتشار آمارهای اقتصادی و تولیدی و … از دیگر دستاوردهای این نهاد مهم اقتصادی بوده است.

 سیاستگذاری و تنظیم گری ارزی منعطف، اجرای طرح حساب ذخیره ارزی برای تأمین طرح های تولیدی، سرمایه گذاری، تسهیل تأمین مالی خارجی، تشکیل بازار بین بانکی ارزی، انتشار اوراق قرضه ارزی بین المللی، ارتقای سیستم معاملاتی بین المللی بانک، ارتقای مدیریت ذخایر ارزی، مدیریت روابط کارگزاری متناسب با شرایط تحریم و … از اهم دستاوردهای ۴۰ ساله با لحاظ شرایط جنگی و تحریمی می باشد.

 توسعه فناوری های بانکی از جمله ثمرات درخشان جمهوری اسلامی در عرصه بانکداری بوده است. سطح بالای فناوری در ارایه خدمات متنوع و در دسترس به عموم مشتریان شبکه بانکی، رخداد بزرگی است که نمونه آن نه تنها در کشورهای منطقه بلکه در برخی از کشورهای همتراز ایران در سطح جهانی کمتر قابل مشاهده است.

این در حالی است که توسعه فناوری در نظام بانکی، زمینه ساز رشد و توسعه عرصه های مختلف اقتصادی کشور اعم از واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی شده و این واحدها محصولات نوین خود را در بستر مستعد بانکداری الکترونیک به مخاطبان خود عرضه می دارند.

به عبارتی امروزه بانکداری ایران توانسته است با کسب ظرفیت های گسترده در بانکداری الکترونیک، خدمات خود را در سراسر کشور اعم از نقاط دورافتاده و محروم، به نحو گسترده ارایه کرده و نقش پیشران را در رونق حوزه های مختلف کسب و کار و کارآفرینی در اقتصاد کشور ایفا نماید. به طور خاص می توان به مواردی همچون راه اندازی سامانه های شتاب، ساتنا، پایا، مکنا، شاپرک، نماد، نهاب، سیما، کاشف چکاوک، صیاد، بهداد، نسیم، تجمیع قبوض، سپام، سپند، ایمن، سیب، ازدواج، نیما، سینپ، واریز یارانه ها، مبارزه با پولشویی و … اشاره نمود.