آیا مذاکرات به نتیجه می‌رسد؟

علی خرم کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص روند مذاکرات هسته‌ای گفت: مذاکرات اکنون به مرز پختگی رسیده است و این یعنی که طرفین به خاطر زحماتی که طی ماه‌ها کشیده‌اند خود را متعهد می‌دانند تا موضوع را به نتیجه برسانند. آنها در این مرحله تمام سعی خود را می‌کنند تا این بنا فرو نریزد لذا تلاش می‌کنند تا جایی که ممکن است مذاکرات با موفقیت به پایان رسد.

وی افزود: آنچه اکنون درصحنه وین انجام می‌شود این است که از مذاکره‌کنندگان خود را متعهد به دستیابی به نتیجه می‌دانند اما از سوی دیگر هر یک از طرفین دستورالعمل‌ها و خط‌ قرمزهایی از سوی کشور خود دارند که برای آنها محدودیت ایجاد می‌کند. مثلاً طرف ایرانی خط قرمزهایی دارد که باید بر اساس آن عمل کند در مقابل طرف امریکایی، فرانسوی، انگلیسی و … هم همین‌طور هستند. به همین خاطر است که علی‌رغم مثبت بودن روند مذاکرات از لحاظ کارشناسی هنوز هم تا آخرین لحظه امکان ایجاد مشکل تازه وجود دارد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه داد: این ماهیت مذاکرات سیاسی است که تا آخرین لحظه احتمال دارد تا یک مسئله تازه ایجاد شود و مذاکرات به بن‌بست برسد.

خرم در مورد موضوعات باقی‌مانده که باید مورد توافق واقع شود نیز گفت: یکی از این موضوعات جدی مسئله تحریم‌ها است که باید تا فردا نهایی شود تا امکان امضا کردن توافق در روز سه‌شنبه وجود داشته باشد. طرفین باید در مورد کنار گذاشتن تحریم‌ها به یک فرمول برسند و ایران هم بر اساس آن فرمول اعتماد کند که در مقابل اقدامات خود شاهد کنار رفتن تحریم‌ها خواهد بود.

وی به فرا رو  توضیح داد: ممکن است که ایران اقداماتی که به انجام آن متعهد می‌شود را یک‌باره انجام دهد و در آن صورت صحبت از کنار رفتن یک‌باره تحریم‌ها می‌شود. اگر هم ایران به‌صورت مرحله‌به‌مرحله به تعهدات خود عمل کند باید آژانس در هر مرحله اقدامات ما را بررسی کرده و به اعضای ۱+۵ و شورای امنیت گزارش دهد تا آنها نیز بر پایه همان گزارش نسبت به کنار گذاشتن یک مرحله دیگر از تحریم‌ها اقدام کنند؛ اما اگر ایران بخواهد که تعهدات خود را مرحله‌ای انجام دهد و بر حذف یک‌باره تحریم‌ها پافشاری کند ممکن است با مشکل مواجه شود و بعید است که طرف غربی چنین شرایطی را بپذیرد.

خرم در پاسخ به این پرسش که تکلیف مسئله pmd چه خواهد شد و ایران بعد از سفر آمانو چطور نسبت به توافق در این خصوص اقدام می‌کند، گفت: مسئله pmd که آمانو به خاطر آن به تهران آمد موضوعی است که به حدود ده سال قبل مربوط می‌شود. در آن زمان اتهاماتی را وارد کردند و یا اظهاراتی داشتند مبنی بر اینکه ایران روی کلاهک هسته‌ای کار می‌کند اما هیچ‌وقت اسناد و مدارک این ادعا از سوی آژانس انرژی اتمی ارائه نشد و ایران هم موضوع را نپذیرفت.

وی افزود: این مسئله در جریان مذاکرات با اعضای ۱+۵ نیز اثرگذار بود اما وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که ما به کارهایی که ایران درگذشته کرده است کاری نداریم. این صحبت روشن کرد که آژانس نمی‌تواند با تأکید بر مسئله pmd مانع پیشرفت مذاکرات هسته‌ای شود. همزمان با این صحبت وزیر خارجه امریکا ایران نیز قول داد تا همکاری لازم را برای حل‌وفصل این مسئله با آژانس داشته باشد لذا آمانو خیلی سریع به ایران آمد تا در این خصوص صحبت شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه مسئله pmd در جریان مذاکرات هسته‌ای یک مسئله فرعی است، گفت: شاید این مسئله اثرات غیرمستقیم و فرعی داشته باشد اما به‌صورت مستقیم اثرگذار نیست و صحبت‌های وزیر خارجه آمریکا نشان داد آنها می‌دانند اگر ادعای آژانس ثابت بشود هم مربوط به گذشته است و ارتباطی به موضوع مذاکرات فعلی ندارد.

به گفته وی حل و فصل شدن این مسئله در جای خود خوب است اما حل نشدن آن نیز مانعی در مسیر پیشرفت مذاکرات کنونی نیست.

خرم در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه نقش نهاوندیان در مذاکرات هسته‌ای چیست و سفر او به این مذاکرات چقدر کمک خواهد کرد، نیز گفت: آقای نهاوندیان به جهت اینکه ریس اتاق بازرگانی بوده است و موقعی هم معاون وزارت بازرگانی بوده است با حوزه بازرگانی و اقتصادی آشنا است. مذاکرات ایران و اعضای ۱+۵ در مورد تحریم‌ها نیز در همین حوزه مصداق خواهد داشت لذا حضور وی کمک می‌کند تا طرف ایرانی در مورد فرمول‌هایی که ارائه می‌کنند با دقت بیشتری تصمیم‌گیری کند.

وی افزود: سال قبل هم دیدیم که نماینده بانک مرکزی در جریان مذاکرات حاضر شد و مشکلات بعدی که در حوزه بانکی پیدا شد نشان داد که نماینده بانک مرکزی به‌قدر کافی سخت‌گیری در این خصوص نکرده است. پیچیدگی‌های مذاکرات در حوزه‌های مختلف ایجاب می‌کند که کارشناسان مربوطه حاضر باشند و تیم مذاکره‌کننده تشخیص دهد که پیشنهاد طرف مقابل قابلیت اجرایی شدن دارد یا خیر.

خرم روند مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد و ضمن خوش‌بینی در مورد حصول توافق در روزهای آتی گفت: به‌احتمال‌زیاد مشکلی پیش نخواهد آمد و تا روز سه‌شنبه امکان رسیدن به یک توافق قابل‌قبول وجود خواهد داشت. مگر اینکه در مواردی توافق نشود و نیاز به یافتن راه‌حل‌های جدید داشته باشیم که در این صورت باید زمان بیشتری به مذاکرات اختصاص یابد.