زیرگذر بازار تهران بازهم خبرساز شد

رئیس کمیته گردشگری، میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی شورای اسلامی شهر تهران در نامه‌ای به معاون رئیس جمهور، توقف فعالیت برای احداث زیرگذر چهارراه گلوبندک را خواستار شد.

حدود چهار ماه پیش شهرداری منطقه ۱۲ تهران، پروژه‌ی احداث زیرگذر در ابتدای بازار تهران را کلید زد، اقدامی که پس از سه ماه بالاخره رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی استان تهران در نامه‌ای به شهردار منطقه ۱۲، درخواست توقف کار آن پروژه را که دست‌کم بخش زیادی از حفاری در بازار تهران و حریم کاخ جهانی گلستان و بافت تاریخی بازار تهران را آغاز کرده بود، داد.

یک روز بعد از نامه‌ خسروآبادی، با تاکید زهرا احمدی‌پور، رئیس سزمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مبنی بر رعایت حریم کاخ گلستان، «سید هادی قره سید رومیانی»، معاون حقوقی، مجلس و امور استان‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در نامه‌ای به شهردار تهران، خواستار توقف فعالیت عمرانی در حریم این اثر تاریخی شد.

تا این‌که سه روز بعد یعنی ۲۹ دی، روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی اعلام کرد، «طرح زیر گذر چهارراه گلوبندک روز چهارشنبه (۲۹ دی) در نشستی با حضور شورای فنی استان تهران، شورای تخصصی و با توضیحات مشاور طرح و قائم مقام شهرداری منطقه ۱۲ با حذف هرگونه مستحدثات – بناهای ارزشمند – در محوطه بیرونی محل اجرای طرح مورد موافقت قرار گرفت.»

با وجود همه‌ی این صحبت‌ها، چهار روز پیش یعنی پنجم بهمن ماه، احمد حکیمی‌پور، رئیس کمیته گردشگری، میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی شورای اسلامی شهر تهران در نامه‌ای به  احمدی‌پور درخواست کرد تا جلوی ادامه‌ی این پروژه گرفته شود.

وی در نامه‌ خود درباره‌ این درخواست آورده است: «عملیات عمرانی احداث زیرگذر عابر پیاده در چهارراه گلوبندک-تقاطع خیابان‌های پانزده خرداد و خیام توسط شهرداری تهران در حال انجام است. اگرچه اخبار واصله حاکی از وجود ناهماهنگی میان سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران جهت انجام پروژه مذکور با رعایت ضوابط فنی پروژه‌های مربوط به بافت تاریخی است. اما نکاتی را از جایگاه نمایندگی مردم و مسئول کمیته میراث فرهنگی و بافت تاریخی در شورای اسلامی شهر تهران به اطلاع می‌رسانم.»

او در ادامه به بیان پنج تهدیدی که در صورت ادامه‌ی این پروژه می‌تواند محوطه‌ی تاریخی بازار تهران و جان مردم با مشکل مواجه کند، پرداخت.

* پروژه مورد اشاره در حریم کاخ گلستان که تنها اثر ثبت جهانی تهران است، قرار دارد. هم اکنون این اثر ارزشمند به واسطه پروژه‌های عمرانی در حال احداث دیگری در حریم خود چون مجتمع تجاری سرای دلگشا، با خطر حذف از فهرست آثار ثبت شده جهانی روبه‌رو است و عملیات عمرانی و حفاری در چهارراه گلوبندک، به دلیل آنکه تهدیدی برای پایه‌های کاخ گلستان و سست شدن آن‌هاست، بی‌تردید به تشدید این موضوع دامن خواهد زد.

* پروژه مورد اشاره در قلب بافت تاریخی مرکز شهر و مجاورت بازار تهران قرار دارد. سستی خاک این منطقه به واسطه فرونشست‌های متعدد زمین، مسئله‌ای روشن و غیرقابل انکار است. هرگونه حفاری بزرگ مقیاس و کنترل نشده در این محدوده می‌تواند بستری برای ایجاد فرونشست‌های بیشتر و عمیق‌تر زمین و متعاقبا تهدیدی برای تخریب آثار و ابنیه تاریخی موجود در آن و به خطر افتادن جان هزاران شهروندی که روزانه در آن محدوده مشغول فعالیتند، باشد.

* از آنجا که پروژه مورد اشاره در پهنه تاریخی تهران قرار دارد، بیمِ آن می‌رود که آثار باستانی احتمالی که در زیرزمین مدفون و تاکنون کشف نشده‌اند با خطر آسیب و از بین رفتن به واسطه گودبرداری عمیق طی پروژه مواجه شوند. از این رو در صورت اجرا، کاوش باستان‌شناسی بر هر اقدامی مقدم است.

* براساس پیشینه‌ی تاریخیِ مرکز تهران قدیم، احتمال وجود قنات در محدوده پروژه بسیار بالاست. از این رو بیمِ آن می‌رود که انجام این پروژه منجر به انسداد قنوات موجود احتمالی و متعاقبا ایجاد معضلات متعدد آتی از جمله سست‌تر شدن خاک منطقه مرکزی تهران شود.

* میراث فرهنگی به جا مانده از گذشتگان به طور بالقوه سند هویت ماست و متناسب با نوع اداره کرد و استفاده ما از آن‌ها، این هویت بالفعل خواهد شد. اولین و ساده‌ترین اقدام در جهت تحقق این مهم، افزایش نرخ نمایش و در معرض دید قرار گرفتنِ این آثار است که پروژه زیرگذر عابر پیاده در چهارراه گلوبندک، معکوسِ آن را محقق می‌کند.»

حکیمی‌پور همچنین در ادامه‌ی نامه‌ی خود خطاب به معاون رئیس جمهور بیان کرده است؛ «اگرچه حل معضل ترافیک از جمله مهم‌ترین مأموریت‌های فعلی مدیریت شهری تهران است، اما دستیابی به این مهم نباید به قیمت تخریب و از بین بردن میراث فرهنگی کشور که سال‌ها برای حفظ، احیاء و بهره‌برداری از آن‌ها زمان، هزینه و نیرو صرف شده، تمام شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در رابطه با ادامه پروژه زیرگذر عابر پیاده چهارراه گلوبندک، بازاندیشی شود.»

منبع: ایسنا